પારસી – ભારતના રાષ્ટ્ર નિર્માતાઓ – 1

પારસી, તારું નામ પરોપકાર છે, એક સામાન્ય માન્યતા એવી છે કે પારસી સમુદાયને અનાદીકાળથી એક પરોપકારી સમુદાય તરીકે માનવામા આવે છે. મહાત્મા ગાંધીએ પણ સ્વીકાર્યું હતું કે મને મારા દેશ ભારત પર ગર્વ છે, કારણ કે ભારતમાં ભવ્ય ઝોરાસ્ટ્રીયન સમુદાય વસવાટ કરે છે જે દાન અને પરોપકારમાં કદાચ અસામાન્ય અને ચોક્કસપણે અજોડ છે.
પારસી તારું નામ દેશભક્તિ છે એમ કહીએ તો પણ ખોટું નથી. દાદાભોય નવરોજીને તેમાંથી એક ગણવામાં આવે છે.
ભારતની સ્વતંત્રતા ચળવળના શરૂઆત સમયમાં દાદાભોય નવરોજીને એક દેશભક્ત નાગરીક તરીકે ગણવામાં આવ્યા હતા. તેમના પુસ્તક ગરીબી અને ભારતમાં બ્રિટિશ શાસનમાં બ્રિટનમાં ભારતીય સંપત્તિના ધોવાણના સિદ્ધાંત પર ધ્યાન દોર્યું છે. આઝાદી મેળવવાના ઘણા વખત પહેલાં એટલે કે 21 ઓગસ્ટ, 1907ના રોજ મેડમ ભીખાજી કામાએ ભારતનો આઝાદીનો ધ્વજ ડિઝાઇન કર્યો અને જર્મનીના સ્ટુટગાર્ટ ખાતે આયોજિત આંતરરાષ્ટ્રીય સમાજવાદી પરિષદમાં ફરકાવ્યો હતો. સ્વતંત્રતા પછી, ફિલ્ડ માર્શલ સેમ માણેકશાએ પાકિસ્તાન સાથેના યુદ્ધ (1971)માં ભારતની જીતની સ્ક્રિપ્ટ લખી હતી.
આધુનિક ભારતના પ્રણેતા… જેઆરડી ટાટાને ભારતીય ઉડ્ડયનના પિતા તરીકે ગણવામાં આવે છે, જ્યારેે ડો. હોમી ભાભાને ભારતના પરમાણુ કાર્યક્રમના અને અરદેશર ઈરાનીને 1931માં રિલીઝ થયેલી સાઉન્ડ ફિચર ફિલ્મ આલમ આરા માટે ટોકી ફિલ્મ્સના પિતા ગણવામાં આવે છે. સર સોરાબજી પોચખાનાવાલા સેન્ટ્રલ બેન્ક ઓફ ઈન્ડિયાના સ્થાપક પિતાઓમાંના એક હતા આવી તો ખૂબ ખૂબ લાંબી યાદી છે પછી તે દવા, વિજ્ઞાન, કાયદો અથવા કળા અને સંસ્કૃતિના ક્ષેત્રોમાં કેમ ના હોય.
ટાટા હાઉસે ભારતને તેની પ્રથમ વિજ્ઞાન સંસ્થા, પ્રથમ સામાજિક વિજ્ઞાન સંસ્થા અને એક માત્ર સંસ્થા નેશનલ સેન્ટર ફોર ધ પર્ફોર્મિંગ આર્ટ્સ આપી. મુંબઈની પ્રથમ હોસ્પિટલ સર જમશેદજી જીજીભોયને આભારી છે અને ટાટા મેમોરિયલ હોસ્પિટલ ટાટા ટ્રસ્ટનો આભાર માને છે.
જીવન બચાવો… ભૂતકાળને ભૂલી જાઓ, આજે પણ અદાર પૂનાવાલા અને સીરમ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ઇન્ડિયા (એસઆઈઆઈ) માત્ર ભારતમાં જ નહીં પરંતુ વૈશ્વિક સ્તરે પણ જીવન બચાવે છે.
એસઆઈઆઈ ભારતની ટોચની બાયોટેકનોલોજી કંપની તરીકે ક્રમાંકિત છે અને તે જથ્થાબદ્ધ રસીના ઉત્પાદન અને વેચાણ થકી વિશ્વની સૌથી મોટી રસી ઉત્પાદક કંપની બની છે. જેમાં પોલિયો, ડિપ્થેરિયા, ટિટાનસ, પેર્ટ્યુસિસ, હિબ, બીસીજી, આર-હેપેટાઇટિસ બી, ઓરી, ગાલપચોળિયાં, રૂબેલા, કોવિડ જેવી રસીના 1.5 બિલિયન ડોઝનું ઉત્પાદન કરે છે.
ધાર્મિક નૈતિકતા… પારસીની સખાવતી વૃત્તિ પાછળનું ચાલક બળ તેમની ધાર્મિક નૈતિકતા છે. ધાર્મિક દૃષ્ટિકોણથી પારસીઓ ગરીબી, વેદના અને ઇચ્છાને અનિષ્ટની વેદના માને છે. ગરીબી, રોગ અને દુ:ખ દૂર કરવા એ માત્ર ધાર્મિક ફરજ નથી, પરંતુ આધ્યાત્મિકનું કાર્ય છે, જે દુષ્ટ ને નિર્વાહથી વંચિત રાખે છે.
પારસીઓને તેમની સખાવતી સંસ્થાઓ તરીકે એટલી ખ્યાતિ અપાવી જે કદ અને અવકાશમાં છે – આશ્ચર્યજનક અને મોટે ભાગે માટે કોસ્મોપોલિટન ઉપયોગ માટે. સાર્વજનિક શાળાઓ અને હોસ્પિટલોથી માંડીને મહિલાઓ, બાળકો અને વૃદ્ધોના કલ્યાણ સુધી પારસીઓએ દેશને ઘણું બધું આપ્યું છે.
સંસ્થાકીય પરોપકાર… આપણે ટાટા નામને પરોકકાર તરીકે જ યાદ કરીએ છીએ.
જમશેદજી, ટાટા પરિવાર પિતૃપ્રધાન એવા યુગમાં રહેતા હતા જ્યારે પરોપકાર એ તેનું પોતાનું પુરસ્કાર હતું – સખાવતી દાન માટે કરમાં છૂટ તેમણે ક્યારેય લીધી નહોતી. રાષ્ટ્રના સંતુલિત વિકાસ માટે ટાટા ટ્રસ્ટોએ વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી, સામાજિક વિજ્ઞાન, કલા અને સંસ્કૃતિના ક્ષેત્રોમાં માળખાકીય સુવિધા ઊભી કરી છે.