કેન્દ્ર સરકારે કોવિડ પીડિતો માટેની પારસીઓની દોખ્મેનાશિનીની અરજીને નકારી કાઢી

17મી જાન્યુઆરી 2022ના રોજ ભારત સરકારે સુપ્રિમ કોર્ટને નિર્દેશ આપ્યો કે જેઓ કોવિડ-19થી જેમનું મૃત્યુ થયેલ છે તેમના મૃતદેહના અંતિમસંસ્કાર માટે અગ્નિદાહ આપવાના કે દફનવિધિના નિયમમાં કોઈ ફેરફાર ન કરે જેથી ડોખ્મેનાશિની અથવા પારસી સમુદાયના પરંપરાગત અંતિમ સંસ્કારની ક્રિયાનો હક્ક તેમને મળી શકે, કારણ કે પારસી સમાજમાં મૃતકોની દફનવિધિ કે અગ્નિસંસ્કાર પર મનાઈ ફરવામી છે.
સરકારે ધ્યાન દોર્યું હતું કે આ સંસ્કારોમાં શરીરને પ્રોફેશનલ પલ બેરર્સ સુધી ખુલ્લું પાડવાનો સમાવેશ થાય છે, જેમાં હજી પણ કોરોનાવાયરસના સક્રિય નિશાન હોઈ શકે છે અને વાયરસ ફેલાઈ શકે છે. તેણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે જો કોવિડ-સંક્રમિત વ્યક્તિઓના શબને દફનાવવામાં કે અગ્નિસંસ્કાર ન કરવામાં આવે તો તે પર્યાવરણ અને પ્રાણીઓના સંપર્કમાં આવશે.
પારસી સમુદાયમાં કોવિડ ચેપને કારણે મૃત્યુ પામેલા લોકો માટે દોખ્મેનાશિની ક્રિયા કરવા માટે સુરત પારસી પંચાયત બોર્ડ (એસએસપી) દ્વારા કરવામાં આવેલી અરજીનો જવાબ આપતા સરકારે જણાવ્યું હતું. ગુજરાત હાઈકોર્ટ દ્વારા એસએસપીની અરજી ફગાવી દેવામાં આવ્યા બાદ તેમણે સુપ્રીમ કોર્ટમાં અરજી કરી હતી.
જસ્ટિસ ડીવાય ચંદ્રચુડ અને એએસ બોપન્નાની બેન્ચે સરકારનો જવાબ માંગ્યો હતો. સુરત પારસી પંચાયત વતી જાણીતા વરિષ્ઠ વકીલ ફલી એસ. નરીમન, એડવોકેટ ઝેરીક દસ્તુર અને કરંજાવાલા એન્ડ કંપની દ્વારા સહાયક સુપ્રીમ કોર્ટમાં હાજર થયા હતા. ફલી નરીમાને એક પ્રોટોકોલ સબમિટ કર્યો હતો જેનું પાલન કરવામાં આવે છે જેના પર રાજ્યએ એફિડેવિટ દાખલ કરી હતી કે તેઓ તેનો વિરોધ કરે છે. અગાઉની સુનાવણી દરમિયાન ફલી નરીમાને સર્વોચ્ચ અદાલતને જણાવ્યું હતું કે, (પારસીઓમાં) નશેશાલર છે – વ્યવસાયિક શબ-વાહક – પરંતુ માર્ગદર્શિકામાં અગ્નિસંસ્કાર અને દફન સિવાયના મૃતદેહોના નિકાલની અન્ય કોઈપણ પદ્ધતિનો ઉલ્લેખ નથી. કલમ 21 (અધિકાર) જીવન માટે) માત્ર જીવતા લોકો માટે જ નહીં પણ મૃત્યુ પછીના લોકો માટે પણ છે…
17મી જાન્યુઆરીના રોજ સુનાવણી દરમિયાન નરીમને બેન્ચને જણાવ્યું હતું કે અરજી પ્રતિકૂળ નથી, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે અરજદાર દ્વારા આપવામાં આવેલા સૂચનમાં પારસી સમુદાયના નિયમોનો ઉલ્લેખ કરવામાં આવ્યો છે અને તેને ધ્યાનમાં રાખીને કેન્દ્ર યોગ્ય અંતિમ સંસ્કાર કરવા પરવાનગી આપવા માટે નિર્ણય લઈ શકે છે. ન્યાયમૂર્તિ ડી વાય ચંદ્રચુડની આગેવાની હેઠળની બેન્ચે આ અંગે વાજબી પરિણામ મેળવવા માટે આરોગ્ય અધિકારીઓ અને હિતધારકો સાથે અનૌપચારિક બેઠકની ભલામણ કરી હતી, કારણ કે આ મામલો પારસી સમુદાય માટે અત્યંત સંવેદનશીલ છે. તેમણે ભારતના સોલિસિટર જનરલ, તુષાર મહેતાને ફલી નરીમન દ્વારા સબમિટ કરેલા પ્રોટોકોલને ધ્યાનમાં લેવા અને પછી તેમાં જરૂરી ફેરફારો કરવાનું સૂચન કર્યું. તેમણે મહેતાને સલાહ આપી – કે જેઓ કેન્દ્ર વતી હાજર થયા હતા – અરજદાર સાથે એક યોગ્ય પ્રોટોકોલ બહાર કાઢવા માટે એક બેઠક બોલાવે જે પારસીઓ કોવિડના મૃતદેહોના અંતિમ સંસ્કાર કરતી વખતે તેમની શ્રદ્ધાનું પાલન કરી શકે. બેન્ચે આ મામલે આગામી સુનાવણી 31મી જાન્યુઆરી, 2022ના રોજ નક્કી કરી છે.